Benigno Fernández BrañaBoal, Siglo XX
Bernador Acevedo Y Huelves nel sou llibro sobre os Concellos de Navia i Villallón fala dos “Fillos ilulstres”.
Deste xeito nel siglo XIX considerábanse fiilos ilustres a “Don Diego del Riego, el primeiro graduado como Doctor en cánones por a Universidá de Sigüenza, doctoral da súa Igresía, Inquisidor de Cuenca i de Valladolid, célebre por a custodia i proceso del arzobispo de Carranza”. Outro fillo ilustre é “Don Juan Alonso de Navia, gobernador xeral da Habana”. Méritos tamén ten abondos “Don Alvaro de Navia Bolaño Y Moscoso, caballero de Santiago, colegial de Oviedo, oidor de las Charcas y de Lima, Decano, auditor general de guerra del Perú, superintendente de Moneda y Conde del valle de Oselle.”
De lo fixeron eso fillos tan ilustres por a súa terra nada se dice. El sou éxito reconocido foi escalar postos na Administración del Estado ou na igresia.
Cen anos despós un natural de Boal, médico afincado en Eilao inicia un movimento cultural de carácter reivindicativo. Si Acevedo y Huelves escribise os sous libros a finales del século XX seguramente nun mencionaría a Benigno Fernández Braña, i si lo fixese seguramete lo trataría de galleguista. Pero a realidá é que os logros de Benigno Fennández Braña prá terra na que naceo son tanxibles, non se poden discutir, ahí tan, poden verse i tocarse, i pra eso non tuvo que marchar da terra, pra eso quedouse nella queréndoloa i defendéndola.
Benigno Fernández Braña fudou el Grupo de Eilao Pro-Defensa da nosa lingua (1986). El Grupo naceo nun tempo en que dende instituciois diversas del Principado de Asturias (Consellería de Educación, Academía da Llingua Asturiana…) comenzaban a impartirse cursos de asturiano nas terras Navia Eo. Naquellos días algo que hoi vemos como normal i aceptado, el feito diferencial del gallego asturiano con respecto al asturiano, non era deste xeito i trátabase á fala da zona como úa modalidá máis del bable.
El trinta de outubro de 1989 tuvo lugar na Casa de Cultura del Concello de Grandas de Salime a Asamblea fundacional da Asociación Cultural MDGA , Mesa Prá Defensa del Galego de Asturias e da Cultura da Comarca.
El acto de constitución foi un fenómeno de democracia i movilización social importantísimo. Máis de 300 persoas aprobaron artículo por artículo os Estatutos de MDGA. Al día seguinte el movimento foi denunciado na prensa asturiana como un ataque galleguista. Entoncias non era de conocido por a maioría dos asturianos que núa parte de Asturias se falaba úa modalidá lingüística galaico-portuguesa. A partir de ese momento as cousas cambiaron.
El movento reinvindicativo soubo llevar úa actividá investigadora importante al tempo que, con dósis non sempre medidas de irreverencia e saber fer mediático, llogrou que as institucióis se visen obrigadas a andar por camios que nun tían pensado. Deste xeito a Xunta Xeral de Principado reconoceo por Lei nel 1998 a existencia del Gallego asturiano como modalidá lingüística propia de comarca Navia Eo. Conseguíase algo impensable dez anos antías.
Os traballos da MDGA véronse reflexados na edición de a revista A Freita (con el sou suplemento literario “O Espello“); a edición da Revista de Estudos “Britonia” dun rigor cientifico i calidá hasto hoxe nun superado. Fruito de MDGA é a colección de contos “Castelo das Letras” i a publicaci´on de diversos traballos: flora i fauna, toponimia, lliteratura…A MDGA organizou as Xornadas Culturáis Dámaso Alonso. Membros sous conseguiron el Primer Curso de Extensión Universitaria sobre el Gallego de Asturias impartido por a Universidá de Oviedo i con centos de apariciois en prensa, feixes de reuniois e iniciativas, implicación de historiadores, arqueólogos, xuristas, filólogos…, con regueiros de ilusión e traballo foi un exemplo de movilización ciudadana en defensa da súa cultura.
É evidente a súa influencia de cara a implicación del Principado en proxectos de revitalización da zona i tamén el logro dúa maior atención por parte dos medios de comunicación con respecto a úa zona históricamente esqueicida.
A MDGA aglutinou el traballo de seis prestixiosos e reconocidos linguístas e elaborou as primeiras Normas Ortográficas e Morfolóxicas del Galego de Asturias.
Tamén hai que reconocer a relevancia dos conflictos provocados coa Comunidá Autonoma de Galicia (El caso máis impotate foi condo a MDGA conseguiu importantes subvecióis del Governo tripartito de Fernándo González Laxe que provocou as iras del Presidente asturiano Pedro de Silva). Estas desavencias “diplomáticas” foron revulsivo pra que a comarca llograse máis atención por parte del Principado. Foron dándose pequenos pasos, que por suposto non sempre foron nin siguen indo na dirección correcta, porque el poder necesita dos que protestan pra non torcer el camín, pero eso xa é outra historia.
Tamén hai que reconocer a relevancia dos conflictos provocados coa Comunidá Autonoma de Galicia (El caso máis impotate foi condo a MDGA conseguiu importantes subvecióis del Governo tripartito de Fernándo González Laxe que provocou as iras del Presidente asturiano Pedro de Silva). Estas desavencias “diplomáticas” foron revulsivo pra que a comarca llograse máis atención por parte del Principado. Foron dándose pequenos pasos, que por suposto non sempre foron nin siguen indo na dirección correcta, porque el poder necesita dos que protestan pra non torcer el camín, pero eso xa é outra historia.
Pos dígase ou non se diga, reconózase ou non se reconoza, Benigno Fernández Braña é Fillo Ilustre da comarca Navia Eo i de Asturias.
Espacio de Quique Roxíos 